Ngày 1/5/2019 (27/3 âm lịch), làng Sa Trung, xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Linh tổ chức lễ giỗ Thánh mẫu Vương Phi họ Lê (còn gọi là Bà Chúa), thu hút đông đảo người dân điạ phương cùng du khách thập phương đến tham quan, phúng viếng.
Theo sách sử ghi chép, Bà Phi họ Lê quê ở xã Sa Lung - tức làng Sa Trung ngày nay, thuộc châu Minh Linh. Vốn tài sắc và đức độ, Bà được phong làm Vương Phi của vua Lê. Bà cùng với người cậu ruột, Đại lang Lê Quang Phú và 2 người anh, em ruột là Đô đốc Lê Viết Đáo, Lê Kinh Lược, có công rất lớn trong việc chiêu dân lập ấp, mở mang bờ cõi dưới thời Lê sơ, góp phần hình thành nên vùng đất Vĩnh Linh ngày nay. Sau khi Bà mất, để tôn vinh công lao của Bà, triều đình đã cho lập mộ, dựng miếu thờ. Miếu Bà Chúa trở thành nơi thờ cúng, sinh hoạt tâm linh qua nhiều thế hệ.
Trong 2 cuộc kháng chiến, địa danh này trở thành “địa chỉ đỏ” ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Thời kỳ 1930-1945, các đồng chí Lê Duẩn, Hồ Xuân Lưu, Lê Thị Diệu Muội cùng nhiều đồng chí cán bộ chủ chốt đã hoạt động bí mật tại ngôi miếu để nắm tình hình và chỉ đạo phong trào cách mạng khu vực Vĩnh Linh. Với những lợi thế về địa hình, Miếu Bà Chúa được đặt làm điểm trú quân, căn cứ hậu cần, bệnh viện tiền phương của quân y… Sau chiến tranh, do bị tàn phá, Miếu Bà Chúa không còn nguyên vẹn. Làng Sa Trung và chính quyền xã Vĩnh Long đã tiến hành phục hồi, tôn tạo lại ngôi Miếu. Chính những giá trị và ý nghĩa lịch sử to lớn, tháng 4/2009, Miếu Bà Vương Phi họ Lê được công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.
Lễ giỗ Thánh mẫu Vương Phi họ Lê được tổ chức định kỳ vào ngày 27/3 âm lịch hằng năm, thể hiện lòng tôn kính, ngưỡng vọng, tri ân sâu sắc của thế hệ sau đối với công lao to lớn của Bà Chúa cũng như các bậc tiền nhân đã có công phò vua giúp nước, chiêu dân lập ấp, khai phá vùng đất Minh Linh, mở rộng cương thổ Đại Việt dưới triều Lê sơ. Đồng thời đây cũng là dịp để giới thiệu với du khách gần xa về làng Sa Trung, xã Vĩnh Long nói riêng, mảnh đất, con người Vĩnh Linh nói chung, góp phần thúc đẩy tiềm năng du lịch của địa phương.
